Trudnoća

Trudnoća je fiziološki proces stvaranja i razvoja novog ljudskog bića. Nastaje nakon oplodnje jajne ćelije spermatozoidom, nakon seksualnog odnosa ili nekim od tehnika potpomognute reprodukcije (inseminacija, IVF).

Trudnoća kod žene traje 280 dana, 9 kalendarskijh ili 10 lunarnih meseci. Tokom ovog perioda od sitnog embriona rastom i razvojem ploda se rađa novi ljudski život, odnosno Vaša beba.

Redovni pregledi u trudnoći su od izuzetne važnosti kako bi trudnoća prošla bez komplikacija, odnosno kako bi se bilo kakvi problemi u vezi sa trudnoćom pravovremeno uočili. Prvi pregled trudnice obično podrazumeva ginekološki pregled sa uzimanjem Papa brisa i brisa vaginalnog sekreta, a potom sledi i ultrazvučno potvrđivanje vitalne trudnoće (kada se jasno uočava plod u šupljini materice sa prisutnim radom srca). Ovaj pregled je najbolje obaviti u slučaju izostanka menstruacije kod seksualno aktivnih žena 10-14 dana od termina kada je žena trebala da dobije menstruaciju. U slučaju da podatak o poslednjoj menstraciji nije siguran ili kada su ciklusi i pre trudnoće bili neredovni, potrebno je uraditi dodatne preglede u smislu laboratorijskih analiza (određivanje vrednosti beta HCG iz krvi) kako bi se potvrdila trudnoća, a potom i kontrolni ultrazvučni pregled radi utvrđivanja postojanja vitalnog ploda sa prisutnim srčanim radom.

Po utvrđivanju vitalne trudnoće, neophodno je uraditi osnovne laboratorijske analize krvi i mokraće, analize funkcije štitaste žlezde, odrediti krvnu grupu i Rh faktor trudnice kao i neke serološke analize iz krvi trudnice u cilju isključivanja infekcija koje u ranoj trudnoći mogu da izazovu oštećenje ploda.

U slučaju urednog toka trudnoće, prvi ekspertski ultrazvučni pregled se radi od 12 do 13 nedelje trudnoće, kada ginekolog meri debljinu kožnog nabora (NT), dužinu ploda (CRL) kao i druge ultrazvučne parametre koji su bitni za utvrđivanje pravilnog razvoja ploda . Trudnica se potom upućuje da uradi Double test iz krvi kada se kombinovanjem ultrazvučnih i laboratorijskih parametara određuje takozvani korigovani rizik od razvoja trizomija (genetske malformacije ploda, na prvom mestu Daunovog sindroma). Danas na raspolaganju stoje i prenatalni neinvazivni testovi koji sa visokom sigurnošću isključuju geneteske poremećaje ploda, a jedina sigurna metoda za utvrđivanje genetskih anomalija su biopsija horionskih čupica (uzorak posteljice) u 10. nedelji trudnoće, amniocenteza (uzimanje uzorka plodove vode) u 16-18 nedelji trudnoće i eventualno kordocenteza (uzimanje uzorka krvi ploda iz pupčanika) posle 20. nedelje trudnoće. Poslednje tri nabrojane procedure su invazivne i rade se u izuzetnim slučajevima kada drugi testovi pokažu da postoji povišen rizik od rađanja deteta sa genetskim anomalijama.

Ultrazvučno praćenje trudnice podrazumeva drugi ekspertski ultrazvuk u 20. nedelji trudnoće kada se detaljno posmatra morfologija (gradja) svih unutrašnjih organa ploda (mozak, meka tkiva lica, očna sočiva, srce, pluća, dijafragma, želudac, bubrezi, creva, mokraćna bešika) i koštanog sistema (lice, ruke, noge, kičmeni stub i grudni koš).

Fetalna ehokardiografija (detaljno posmatranje srca ploda i njegove funkcije) se radi u preiodu 24-26 nedelje trudnoće.

Dalje kontrole trudnice se obično zakazuju na 4-6 nedelja kada se ultrazvučnim pregledima prati rast i razvoj ploda, odnosno biometrija ploda, odredjuje količina plodove vode, građa pupčanika, posmatra izgled i zrelost posteljice i protok kroz krvne sudove pupčane vrpce.

Laboratorijske analize kompletne krvne slike (KKS), nivoa šećera u krvi (ŠUK) i pregled mokraće trudnice su uobičajni laboratoriski testovi koje trudnica radi prilikom svakog kontrolnog pregleda kod ginekologa. Po potrebi se rade i dodatne analize kao što su test opterećenja glukozom (kod trudnica sa povišenim šećerom u krvi, u slučajevima značajno veće telesne mase ploda za starost trudnoće ili u slučajevima znatno povišene količine plodove vode), odredjivanje RhD antitela (kod trudnica koje imaju Rh negativni faktor krvi) i dodatne laboratorijske analize u slučaju poremećaja u rastu i razvoju ploda.

Tokom trudnoće je potrebno uraditi i ginekološki pregled trudnice, pre svega u drugom i trećem trimestru trudnoće, radi određivanja stanja grlića materice, uzimanja uzorka vaginalnog sekreta i po potrebi cervikalnog brisa za mikorbiološke analize, a u slučaju krvarenja obavezno.

Počev od 37 nedelje trudnoće radi se, obično na 7-10 dana i kardiotokografija (CTG) primenom aparata koji se naziva kardiotokograf, a pomoću koje se dobijaju podaci o radu bebinog srca i kontrakcijama materice. Kada trudnica dostigne termin za porodjaj, CTG kontrole su češće do porođaja.

Porođaj u terminu je porođaj od 38-42 nedelje trudnoće, sa tim da se sve češće gornja granica pomera prema 41 nedelji. Trudnoća se završava spontanim vaginalnim porođajem, po potrebi porođaj se može i indukovati (započeti) lekovima, a u slučajevima tačno odredjenih stanja može se završiti i operativnim putem odnosno carskim rezom.

Posleporođajni period ili babinje traje 4-6 nedelja kada se završava curenje lohija i tada se porodilja javlja ginekologu na redovan pregled nakon porođaja. Dalje kontrolisanje određuje ginekolog u dogovoru sa porodiljom.

Za kraj ističemo da svakoj trudnici preporučujemo školu za trudnice, a posle porođaja da doje svoje dete.